Informowaliśmy już o tym, jak przebiega oraz jakie są sposoby na podwyższenie kapitału zakładowego. Tym razem zajmiemy się jego obniżeniem. Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest kapitał zakładowy. Jego inne nazwy to kapitał podstawy lub założycielski i jest niczym innym, jak wkładem wniesionym przez wspólników spółki podczas jej zakładania.

Kodeks spółek handlowych określa minimalny kapitał zakładowy dla:

• spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – 5000 zł,
• spółek komandytowo-akcyjnych – 50000 zł,
• spółek akcyjnych – 100000 zł.

Przyczyny obniżenia kapitału zakładowego

Wspólnicy spółki mogą podjąć decyzję o  obniżeniu kapitału zakładowego  z różnych powodów. Bywa, że czynnikiem skłaniającym do tego jest brak równowagi  między wysokością kapitału zakładowego a zadaniami, które spółka chce wykonywać.

Przyczyn obniżenia kapitału jest w zasadzie bardzo dużo i wynikają z aktualnych potrzeb wspólników spółki.

• Przyczyną zastosowania tej operacji może być chęć wypłaty części środków pieniężnych po to, by zainwestować je w inny sposób.
• Częstym powodem jest również zamysł wspólników, by utworzyć kapitał zapasowy lub rezerwowy, ponieważ wysokość kapitały nie jest współmierna do prowadzonej działalności i część środków zostanie wypłacona.
• Obniżenie kapitału zakładowego może być również spowodowane zmianą składu osobowego spółki wynikające z umorzenia udziałów części wspólników. Częstym zabiegiem jest przenoszenie kapitału zakładowego na inne fundusze, np. zakładowy lub rezerwowy. Celem takiego manewru jest przeznaczenie tych środków na np. wypłatę dywidend bądź innych operacji określonych w umowie spółki.
• Do obniżenia kapitału wspólników spółki często skłania również konieczność uregulowania kapitału – dostosowania jego wysokości do rzeczywistej wartości wniesionych wartości niepieniężnych. Zazwyczaj następuje to w sytuacjach, gdy wysokość aportu została zawyżona, co skutkowało niecałkowitym pokryciem kapitału zakładowego.

Obniżenie kapitału zakładowgo w spółce akcyjnej

Według art. 455  Kodeksu spółek handlowych obniżenie kapitału zakładowego  w spółce akcyjnej może nastąpić poprzez:

• umorzenie części akcji lub wydzielenie (w przypadku podziału),
• obniżenie wartości nominalnej akcji lub połączenie akcji,

Do obniżenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej konieczne jest wprowadzenie zmian w statucie wymaga to jednak ogłoszenia walnego zgromadzenia akcjonariuszy, ponieważ zmiany te mogą się odbyć tylko podczas takiego zgromadzenia. Wtedy też powinna zostać określona kwota, o którą ma zostać obniżony kapitał, w jaki sposób nastąpi obniżenie oraz jego cel. Aby zmiana statusu była uznana, uchwała musi być przegłosowana ¾ głosów.

Po przegłosowaniu ustawy należy przeprowadzić postępowanie konwokacyjne – zarząd spółki obowiązkowo musi zgłosić ustawę o obniżeniu kapitału zakładowego w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, tym samym wzywając wierzycieli do zgłoszenia swoich roszczeń wobec spółki (mają na to 3 miesiące).

Istnieją jednak sytuacje, w których zarząd nie musi przeprowadzać procedury konwokacyjnej. Są to następujące przypadki:

• akcjonariusz nie otrzymają zwrotu wniesionych wkładów, nie zwalania się ich również od wniesienia wkładów na kapitał zakładowy, zaś kapitał zakładowy mimo obniżenia, zostaje podniesiony do minimum pierwotnej wysokości w drodze nowej emisji,
• celem obniżenia kapitału zakładowego jest wyrównanie poniesionych strat lub przeniesienie części kapitału do kapitału rezerwowego,
• kapitał zakładowy został obniżony w następstwie umorzenia akcji własnych spółki, w przypadku, gdy akcje te nie zostały zbyte w terminach określonych kodeksem spółek handlowych.

Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z o.o.

Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. może nastąpić poprzez:

• zgodnie z art. 199 kodeksu spółek handlowych – umorzenie udziałów
• zmniejszenie ich wartości nominalnej.

Bardzo ważne jest aby pamiętać, że kapitał zakładowy po obniżeniu nie może przekroczyć  minimalnej wysokości kapitału zakładowego określonej dla spółek z o.o.: 5000 zł oraz poniżej minimalnej wartości udziału, która wynosi 50 zł.

Podobnie jak w przypadku obniżenia kapitału przy spółce akcyjnej, w spółce z o.o. również może to nastąpić po zmianie umowy spółki, w tym wypadku jednak większością  ⅔ głosów. Analogicznie, w uchwale powinna znaleźć się informacja w jaki sposób dokonane zostanie obniżenie oraz o jaką kwotę. Uchwała musi się znaleźć w protokole sporządzonym przez notariusza.

Podobnie jak w przypadku spółki akcyjnej, tutaj również wymagane jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego – zarząd spółki obowiązkowo musi zgłosić ustawę o obniżeniu kapitału zakładowego w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz powiadomić o obniżeniu kapitału wierzycieli nie zgadzających się na obniżenie do wniesienia formalnego sprzeciwu.