Nie ulega wątpliwości, że umowa o pracę jest jest najbardziej pożądaną formą zatrudnienia przez pracowników. Z drugiej strony – pracodawcy – wygląda to często nieco inaczej. Należy jednak mieć na uwadze kto tę umowę zawiera i jaki jest czas jej trwania. Co  daje umowa o pracę i jakie są jej rodzaje?

W odróżnieniu od umowy zlecenie i umowy o dzieło, które są umowami cywilno prawnymi, umowa o pracę uregulowana jest w Kodeksie pracy. Definicja podana w KP brzmi następująco: ,, Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”. Kodeks określa również, że pracownikiem może być osoba która ukończyła 18 lat i nie dopuszcza zastąpienia umowy o pracę umową cywilnoprawną.

Rodzaje umów o pracę

Wśród umów o pracę wyróżnia się  umowy terminowe:

• umowa na okres próbny,
• umowa na czas określony,
• umowa na czas wykonywania określonej pracy;

oraz umowy bezterminowe – umowa na czas nieokreślony.

Umowa o pracę zawarta na okres próbny

Taka umowa zawierana jest z nowym pracownikiem, dopiero rozpoczynającym pracę. Oczywistym jest fakt, że pracodawca potrzebuje czasu, aby ocenić, czy pracownik sprawdzić się na swoim stanowisku. Pracownik z kolei może przeanalizować, czy warunki pracy mu odpowiadają i w dalszym ciągu jest zainteresowany pracą w danej firmie. Umowa może zostać zawarta na czas nieokreślony lub określony, najczęściej są to jednak 3 miesiące.

Umowa o pracę na czas określony

Tego rodzaju umowa, jak sama nazwa wskazuje, kończy się z upływem wcześniej ustalonego terminu (tygodnia, miesiąca, pół roku itd. lub konkretnie wyznaczoną datą). Dopuszczalne jest również rozwiązanie umowy przed upływem określonego czasu, spowodowane różnymi czynnikami, np. powrót do pracy pracownika, który był zastępowany. W 2017 r. zostały wprowadzone do Kodeksu pracy regulacje określające ściśle z jakim wyprzedzeniem pracodawca może rozwiązać taką umowę:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Umowa o pracę zawarta na czas wykonywania pracy

Tego typu umowa jest przydatna w sytuacji, kiedy nie da się ściśle ustalić czasu trwania zadania, które wykonać zobowiązał się pracownik. Termin ustania stosunku pracy jest w związku z tym związany z określonym zdarzeniem. Przykładów można podać wiele – może zarówno dotyczyć prac remontowych, ale również zleceń dotyczących prac graficznych bądź informatycznych, archiwizacji i wiele, wiele innych.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Wśród pracowników oraz pracodawców panuje przeświadczenie, że tego typu najkorzystniejszą, jaką mogą zawrzeć. Prawda jest jednak taka, że wszystko zależy od sytuacji. Umowa o pracę na czas nieokreślony obowiązuje do czasu jej wypowiedzenia lub rozwiązania za zgodą obu stron. W przypadku gdy obie strony wyrażą taką wolę, stosuje się porozumienie rozwiązujące. Jeśli jest to wola jednej ze stron – wypowiedzenie albo rozwiązanie bez wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy może również być skutkiem zdarzenia losowego, np. śmierci pracownika, długiej choroby oraz przejścia na emeryturę.

Wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony trzeba odpowiednio uzasadnić, co tłumaczy fakt, że jest to pożądana przez pracowników umowa. Jeżeli sumiennie wykonują swoją pracę, to wypowiedzenie umowy jest bardzo ciężkie. W przypadku rozwiązania umowy – pracownik przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy i odszkodowanie.

Co przysługuje z tytułu umowy o pracę?

Pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę przysługuję wszelkiego rodzaju uprawnienia pracownicze regulowane oraz gwarantowane przez Kodeks Pracy. Do najważniejszych z nich można z pewnością zaliczyć:

• urlop wypoczynkowy,
• ściśle określone miejsce i czas wykonywania pracy w treści umowy,
• dodatkowe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,
• wynagrodzenie za czas choroby,
• ochrona przed zwolnieniem z pracy w wieku przedemerytalnym,
• okres wypowiedzenia umowy,
• odprawa emerytalna lub rentowa,
• ochrona kobiet ciężarnych przed wypowiedzeniem umowy,
• pracodawca jest zobowiązany do płacenia składek na ubezpieczenia społeczne,
• pracownik ma zagwarantowane wynagrodzenie minimalne,
• pracownik jest chroniony przed rozwiązaniem umowy,
• brak konieczności samodzielnego opłacania składek ZUS,
• pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony ma większą szansę otrzymać kredyt na mieszkanie.

Skąd więc przeświadczenie, że to właśnie ten rodzaj umowy jest najatrakcyjniejszy w oczach pracownika? Z pewnością ogromny wpływ na to mają wyżej wymienione przywileje gwarantujące godne warunki zatrudnienia.

W dużej mierze wynika to z faktu, że jego prawa regulowane są przez Kodeks pracy, co zwiększa poczucie bezpieczeństwa.

Warto jednak podkreślić, że tego typu umowa najkorzystniejsza jest dla osób zdecydowanych na pracę w danej firmie na dłuższy czas. Osoby uczące się, studenci do 26. roku życia lub osoby szukające pracy jedynie np. na okres wakacji (również często są to młodzi ludzie) zazwyczaj zatrudniani są na umowę zlecenie. I chociaż z pozoru umowa ta daje korzyści tylko pracodawcy, to jednak na krótki czas współpracy jest odpowiedniejszą umową, chociażby ze względu na bezproblemowe zerwanie umowy (zazwyczaj z miesięcznym okresem wypowiedzenia), co dla osób zainteresowanych pracą na niepełny etat, pracą dorywczą, jest atrakcyjniejsze.

Zapraszamy również do artykułu Zmiany w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych w 2017 roku – warto być na bieżąco z przepisami i znać swoje prawa!