Akt notarialny jest najważniejszą czynnością notarialną. Posiada charakter dokumentu urzędowego i jest niezbędny w celu potwierdzenia czynności prawnej lub zdarzenia prawnego, z zastrzeżeniem nieważności.
Kto i gdzie sporządza akt notarialny?
Czynności dokonuje wyłącznie notariusz lub w wyjątkowych sytuacjach, polski konsul po uzyskaniu upoważnienia od Ministerstwa Sprawiedliwości. Notariusz najpierw odczytuje treści umów, po czym dokonuje poświadczeń dokumentów. Akt sporządzony u notariusza zostaje tam na okres 5 lat. Po tym czasie, przekazuje się go archiwum ksiąg wieczystych właściwego sądu rejonowego. Strony i inne osoby uprawnione otrzymują jedynie wypisy. Wypis jest powtórzeniem oryginału i musi zostać opatrzony podpisem oraz pieczęcią notariusza, bez podpisów stron.
Istnieje możliwość dokonania czynności poza kancelarią notarialną w uzasadnionych przypadkach, gdy czynności tego wymaga lub zaistniały szczególne okoliczności.
Kiedy potrzebny notariusz?
Formy aktu notarialnego wymaga się w sytuacjach, w których strony chcą zachować szczególną formę czynności prawnej oraz zastrzeżonych przez ustawodawcę. Wymaga się go między innymi:
- W przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest nieruchomość, oraz nieobowiązkowo w umowie przedwstępnej. Opłaty notarialne są następujące:
– wartość nieruchomości powyżej 3 tys. do 10 tys. zł: 100 zł + 3% od kwoty powyżej 3 tys. zł,
– powyżej 10 tys. do 30 tys. zł: 310 zł + 2% od kwoty powyżej 10 tys. zł,
– powyżej 30 tys. zł do 60 tys. zł: 710 zł + 1% od kwoty powyżej 30 tys. zł,
– powyżej 60 tys. do 1 mln zł: 1010 zł + 0,4% od kwoty powyżej 60 tys. zł.
- Przy przeniesieniu użytkowania wieczystego.
- Przy umowach majątkowych małżeńskich.
- Przy sporządzaniu umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, umowy spółki komandytowej, statut spółki akcyjnej i komandytowo-akcyjnej – jeżeli nie zostały zawarte przez Internet.
- Przy umowie o dział spadku, który obejmuje nieruchomość.
- Do notariusza można się udać w celu sporządzenia testamentu, nabycia czy podziału spadku.
- Umowa spółki jawnej może również zastać zawarta w formie aktu notarialnego. Nie jest to jednak obowiązek, prawo zastrzega dla umowy spółki jawnej jedynie formy pisemnej.
Treść aktu notarialnego
Akt powinien być sporządzony w języku polskim w sposób przejrzysty i zrozumiały dla osoby nieposługującej się językiem prawniczym. Elementy aktu:
- numer Repertorium w lewym górnym rogu,
- dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony – dokładną godzinę rozpoczęcia i podpisania aktu,
- miejsce sporządzenia aktu,
- imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządził zastępca notariusza – jego imię i nazwisko,
- imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych; nazwę i adres siedziby osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie; imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu,
- treść aktu,
- informacje dotyczące opłat związanych z daną czynnością,
- oświadczenia stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty,
- stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu,
- stwierdzenie odczytania, przyjęcia i podpisania,
- podpisy osób biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu,
- podpis notariusza,
- pieczęć (okrągła z godłem w środku)
Jeżeli mamy do czynienia z wypisem aktu, czyli egzemplarzem otrzymywanym przez strony, powinien posiadać on takie oznaczenie.
Wszelkie poprawki omawiane są na końcu aktu przed złożeniem podpisów. Puste miejsca, zbędne wyrazy lub części wyrazów powinny być przekreślone w taki sposób, aby były możliwe do odczytania. Przekreślenia należy omówić przed złożeniem podpisów, a nieomówione uważa się za niedokonane.
Tajemnica czynności prawnych
Łącznie z samym aktem, nic nie może wyjść poza kancelarię. Notariusz jest zobowiązany do zachowania tajemnicy w sprawie dokonanej czynności również po odwołaniu. Wyjątkiem jest występowanie w charakterze świadka przed sądem. W takim przypadku, notariusz może zostać zwolniony z obowiązku, jeżeli ujawnienie tajemnicy jest zagrożeniem dla interesu państwa lub interesu prywatnego.